Odpady komunalne – to odpady związane z nieprzemysłową działalnością człowieka. Ten rodzaj odpadów (zwanych także bytowymi) występuje w postaci odpadów płynnych i stałych.
Ustawa o odpadach z 14 grudnia 2012 roku (Dz.U. z 2013 r., poz 21) obowiązująca od 23 stycznia 2013 roku definiuje odpady komunalne jako odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych.
Ze względu na ich przydatność jako surowców wtórnych wyodrębnia się cztery grupy odpadów:
- Grupa I to odpady papierowe, z tworzyw sztucznych, szkła, metali oraz tekstyliów stanowiące ok. 30% masy odpadów komunalnych stałych.
- Grupę II stanowią odpady organiczne (biodegradowalne), takie jak resztki pożywienia stanowiące ok. 50% masy odpadów komunalnych stałych.
- Do grupy III należą odpady paleniskowe pochodzące z sezonowego ogrzewania domostw (do 20% masy odpadów). Tego typu odpady nieorganiczne nie są rozpatrywane jako surowce wtórne.
- Grupa IV to dość nielicznie występujące odpady, o znikomej wartości surowca wtórnego. Zaliczane tu są pozostałości z porządkowania domostw (np. wykorzystana chemia gospodarcza).
Na sierpniowej sesji omawiany był system gospodarki odpadami. Według podanych informacji „ w 2015 r. na terenie gminy Łapy zebrano i przekazano do unieszkodliwienia 4219,70 Mg niesegregowanych odpadów komunalnych (w tym 3598,49 Mg od mieszkańców), 252,5 Mg odpadów zielonych ulegających biodegradacji (w tym 186,92 Mg od mieszkańców), 228,4 Mg popiołu, 41,2 Mg odpadów wielkogabarytowych oraz 924,5 Mg pozostałych odpadów zebranych jako segregowane.”
Poniżej przedstawiamy najważniejsze zagadnienia związane z gospodarowaniem odpadami komunalnymi w naszym mieście:
- Gmina organizuje odbiór odpadów, w tym wyłania firmy, które będą odbierały odpady oraz podpisuje z nimi umowy. W Łapach taką „firmą” jest gminna jednostka budżetowa – Zakład Usług Komunalnych.
- Mocą samych uchwał gminnym systemem gospodarowania odpadami są objęte wszystkie nieruchomości zamieszkałe.
- Od lutego 2016 roku do gminnego systemu gospodarowania odpadami zostały włączone nieruchomości niezamieszkałe ( firmy i instytucje – 280 podmiotów).
- Wszyscy właściciele nieruchomości składają do Gminy deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
- Opłata za odbiór odpadów wnoszona jest do gminy i jest obowiązkiem z mocy prawa.
- Segregujesz – płacisz mniej.
- Wyposażenie nieruchomości w pojemniki na zmieszane odpady komunalne to Twój problem. Worki na śmieci segregowane dostarcza Gmina.
- Odpady problemowe (leki, sprzęt RTV i AGD, meble, odpady remontowe i zielone, itp.) będziesz mógł nieodpłatnie oddać do Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych.
- W przypadku niezłożenia deklaracji o wysokości opłaty za odbiór odpadów, Burmistrz określi w drodze decyzji wysokość opłaty, biorąc pod uwagę szacunki, w tym średnią ilość odpadów powstających na nieruchomości o podobnym charakterze. W przypadku wniesienia niższej opłaty od należnej, Burmistrz określi w drodze decyzji wysokość zaległości w trybie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Ordynacja Podatkowa.
Po blisko 20 latach wolnej konkurencji w dziedzinie gospodarki odpadami komunalnymi (wszyscy pamiętamy jeszcze umowy z Astwą czy Czyściochem), od dnia 1 lipca 2013 r., odpowiedzialność za gospodarkę odpadami komunalnymi przejęły gminy. W nowym systemie prawnym to właśnie one, we współpracy z przedsiębiorstwami (w Łapach jest to Zakład Usług Komunalnych – dalej ZUK) są odpowiedzialne za organizację odbioru, transportu i zagospodarowania odpadów komunalnych. Firmy te są także odpowiedzialne za osiągnięcie nakazanych ustawowo celów ekologicznych w zakresie zagospodarowania odpadów komunalnych .
Koszty gospodarki odpadami komunalnymi ponoszą ich wytwórcy (czyli mieszkańcy), którzy uiszczają na rzecz gmin opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Zasady gospodarki odpadami są regulowane przepisami rangi ustawowej oraz przepisami prawa miejscowego.
Miejscowy ZUK to samorządowy zakład budżetowy utworzony przez Radę Miejską w Łapach uchwałą z dnia 31.08.2012 r. (Uchwała nr XXVI/249/12), jest to gminna jednostka organizacyjna, nie posiadająca osobowości prawnej.
Burmistrz W. Brzosko powierzył ZUK wykonanie usługi odbioru i zagospodarowania odpadów komunalnych z terenu miasta i gminy Łapy, odbieranych od właścicieli nieruchomości na których zamieszkują mieszkańcy, bez stosowania przewidzianej ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. Z 2 2015 r., poz. 2164 ze zm.) procedury udzielania tych zamówień, przez co uchronił do dziś około 30 miejsc pracy. W tym miejscu należy dodać, że zatrudniani tam niepełnosprawni generują dużo niższe koszty pracownicze w związku z dofinansowaniem z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
Pracownicy ZUK to w większości niepełnosprawni. Znaleźli tam stałe zatrudnienie dzięki projektowi „Ekologiczne mrówki z Łap”, którego oficjalna inauguracja rozpoczęła się dnia 15.04.2013 r. Był to program aktywizacji społeczno – zawodowej osób niepełnosprawnych współfinansowany przez UE. Wartość przyznanego wsparcia to 1 713 810 zł dofinansowany w 100 %. W ramach wsparcia uczestnicy otrzymali: doradztwo psychologiczne w formie warsztatów i indywidualnych spotkań z psychologiem; doradztwo zawodowe w formie warsztatów i indywidualnych spotkań z doradcą zawodowym; szkolenia z zakresu pracownika ochrony środowiska i obsługi wózków jezdniowych, a także możliwość odbycia sześciomiesięcznego stażu zawodowego. W jego ramach tworzone były tzw. „zielone” miejsca pracy, choć w kontekście warunków pracy tam panujących brzmi to paradoksalnie. Osoby niepełnosprawne odbywały płatne staże zawodowe w sortowni odpadów w ZUK, co było dla nich szansą nie tylko na zdobycie nowych kwalifikacji. W perspektywie – przyniosło to znalezienie stałego zatrudnienia. Dziś osoby te zajmują się odbiorem odpadów segregowanych u źródła, czyli wprost od mieszkańców, a następnie ich sortowaniem na kilkanaście wyróżnionych frakcji. Ta praca jest dla nich formą rehabilitacji, pozwalającą na powrót do normalności i nabycie przekonania o własnej wartości i przydatności. Program doczekał się dwóch edycji. W każdej z nich uczestniczyło około 30 osób. Projekt był realizowany w latach 2013-2015.
W latach 2013-2015 nakłady inwestycyjne gminy w związku z przygotowaniem się do nowego systemu gospodarki odpadami wyniosły przeszło 850 tys. zł., z czego 389 tys. zł na budowę punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PeSZOK), 247 tys. zł na budowę stacji przeładunkowej odpadów komunalnych w obrębie posesji składowiska odpadów w Uhowie, 110 tys. zł na zakup dwóch śmieciarek, 75 tys. zł na zakup linii sortowniczej, 27 tys. zł. na zakup samochodu do selektywnej zbiórki odpadów oraz 5 tys. zł. na zakup programu księgującego na potrzeby systemu gospodarki odpadami.
W Urzędzie zatrudniony został nowy urzędnik na stanowisku ds. gospodarki odpadami i ochrony środowiska, który nadzoruje, optymalizuje oraz weryfikuje system gospodarki odpadami i popularyzuje wiedzę z zakresu ochrony środowiska i przyrody.
Koszty systemu gospodarki odpadami w naszej Gminie, według ostatniej oficjalnej informacji kształtowały się następująco:
wysokość wydatków poniesiona w 2015 roku w związku z odbieraniem, odzyskiem, recyklingiem i unieszkodliwianiem odpadów komunalnych wyniosła 1.973.191,58 zł, z kolei należności z opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi były równe 1.807.489,31 zł (z czego wysokość faktycznie otrzymanych opłat wynosi 1.704.636,17 zł). Koszty odbioru i utylizacji odpadów komunalnych przerosły wysokość opłat należnych od mieszkańców o 165.702,27 zł w skali roku (o 268.555,41 zł względem opłat faktycznie otrzymanych). Dla porównania w 2014 roku koszty odbioru i utylizacji odpadów komunalnych były większe od należności z tytułu opłat o 312.657,78 zł w skali roku (o 427.439,09 zł względem opłat faktycznie otrzymanych). Zatem System póki co generuje straty.
Tu fragment wypowiedzi z sierpniowej sesji na powyższy temat.
od 0:00 – 01:05
Czy dzięki tym nakładom i staraniom, o których słyszymy drugi rok, mieszkańcy poczuli różnicę w jakości życia? Każdy zapewne ma swoje własne w tym względzie odczucia: jedni płaca więcej, drudzy oszczędzają, inni poddają się regułom segregacji, jeszcze inni narzekają, że nie odbiera im się śmieci z posesji. Wielu przerażają zalegające śmieci czekające na segregację w ZUK. Według nas wołają o pomstę do nieba socjalne warunki pracy zatrudnionych tam pracowników oraz ich bezpieczeństwo i higiena pracy. Nasze postulaty aby coś w tym zakresie zmienić pozostają bez echa. Poniżej zamieszczamy zdjęcia, które zrobiliśmy podczas sierpniowej wizyty w Zakładzie. Są potwierdzeniem, że zatrudnieni tam niepełnosprawni pracują w nieludzkich warunkach. Miejscowa władza zapewniała nas w sierpniu br, że problem jest jej znany. Tylko co w związku z tym, skoro od lat się nic nie zmienia?
A zmiany gonią zmiany. Od 1 stycznia 2017 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych, która wprowadziła do systemu prawnego regulacje odnoszące się do zamówień in-house jako zamówień publicznych udzielanych w trybie zamówienia z wolnej ręki. Zatem nie będzie już obowiązku ogłaszania przetargu, gdy spełnione zostaną dwa warunki: po pierwsze, organ administracji publicznej będący instytucją zamawiającą musi sprawować nad tym odrębnym podmiotem kontrolę analogiczną do kontroli sprawowanej nad swoimi własnymi służbami, a po drugie, podmiot ten musi wykonywać swoją działalność w zasadniczej części na rzecz kontrolującej ją jednostki.
Na najbliższej sesji – 28 października Rada Miejska zajmie się zmianą kilku uchwał, właśnie w zakresie gospodarki odpadami. Pani Burmistrz wnioskuje m.in. o uchylenie uchwały w sprawie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, zatem usługi te będą mogły być znowu świadczone w ramach indywidualnie zawieranych umów pomiędzy przedsiębiorcą lub instytucją a firmą odbierającą odpady komunalne, posiadającą stosowne zezwolenia (wracamy do stanu sprzed lutego br.). Ponadto, jeden z projektów uchwały zakłada likwidację ZUK i wcielenie zadań oraz majątku jednostki do jednej ze spółek samorządowych. Co przyniesie taka zmiana mieszkańcom i pracownikom? Do której spółki gminnej zostanie wcielony ZUK? Niestety zarówno my jak i Państwo dowiemy się o tym najprawdopodobniej na najbliższej sesji. Szumnie zapowiadanej dyskusji na ten temat również nie było, może dopiero będzie? Trudno dyskutować w dniu posiedzenia Komisji Finansowej czy sesji, ponieważ pomimo tego, że § 55 Statutu Miasta i Gminy gwarantuje, że najpóźniej na siedem dni przed sesją radny otrzymuje materiały na sesję, do dzisiaj nie otrzymaliśmy projektu Uchwały ws. likwidacji ZUK i jej uzasadnienia, co przewidzieliśmy i mówiliśmy o tym na sierpniowej sesji. Prawdopodobnie w najbliższy piątek rozstrzygną się losy Zakładu. Czy radni nie potrzebują analiz finansowych i programów naprawczych, które dadzą odpowiedź na pytanie: co dla miasta przyniesie ta zmiana? Członkowie Komisji Finansowej mają spotkać się 26 października o godz. 16 w siedzibie ZUK.
Dla nas jest to bardzo ważna decyzja. Co da mieszkańcom i zatrudnionym tam pracownikom likwidacja ZUK? Jakie są argumenty za takim rozwiązaniem? Mamy propozycję dla naszych Mieszkańców – prosimy zapytać „swoich” Radnych, co sądzą o tej sprawie, jak zamierzają głosować, bądź jak głosowali.
